Język hebrajski to najstarszy spośród języków używanych przez Żydów. Jego korzenie sięgają XX w. p.n.e. ipomimo, iż przez dwa tysiąclecia używano go tylko w piśmie, nigdy nie przestał być językiem żywym. Hebrajski zmieniał się i rozwijał na przestrzeni wieków. Nie należy mylić go z jidysz, który także jest językiem Żydów, zapisywanym alfabetem hebrajskim i zawierającym wiele hebrajskich słów, ale oparty jest na niemieckiej podstawie gramatycznej. Żydzi, którzy w ciągu wieków wyemigrowali z Palestyny zmodyfikowali swój rodzimy hebrajski język pod wpływem języków otoczenia. Jidysz uległ też silnym wpływom słowiańskim, zwłaszcza polskim. Jidysz to język Żydów aszkenazyjskich (pochodzących ze średniowiecznych obszarów niemieckojęzycznych).
- bachor -niegrzeczne dziecko, dziecko z nieprawego łoża
- bajgle-obwarzanki
- bajzel- bałagan
- belfer -nauczyciel
- cadyk
- chasyd
- cheder -szkoła elementarna, do której uczęszczają chłopcy już od 3 r. ż.
- ciuchy- używana odzież zakupiona na targu od handlarzy starzyzną
- cymes -przysmak, rarytas. Coś tak dobrego, że "palce lizać". Cymes z cynamonem to jabłko pieczone w cieście z sosem waniliowym. Słodkie i tłuste danie zawierające: marchew (albo inne warzywa), suszone śliwki, miód, cukier. Cymes spożywa się w Rosz - ha Szana (Nowy Rok).
- czulent - danie tradycyjnie spożywane przez Żydów w szabat. W jego skład wchodzi fasola, mięso, ziemniaki, kasza perłowa, czasem suszone śliwki i przyprawy. Ponieważ tego dnia gotowanie jest zabronione, przyrządza się je w piątek po południu i pozostawia w piecu na całą noc.
- ganc
- geszeft -podejrzany interes, spekulacja, szwindel, oszustwo
- handełes-uliczny żydowski handlarz starzyzną. "Każdy handełes jest cymes".
- harmider jak w żydowskiej szkole-gdy kilka osób rozmawia równocześnie, hałas, wrzawa, zamieszanie, wrzask
- jeszywa -szkoła dla dziewcząt
- jesziwa - wyższa uczelnia talmudyczna
- kahał -gmina żydowska
- kapcan -niedołęga, niedorajda, niezdara
- kipe -jarmułka zakładana na głowę podczas modlitwy
- kitel-biała szata noszona dawniej w każdy szabat i z okazji wszystkich większych uroczystości. kitel
Biała, rytualna koszula; Żydzi zakładają ją w dniu ślubu, podczas Rosz ha Szana, w Jim Kipur, oraz w czasie sederu w Pesach. W kitlu chowani są zmarli. - koszerny -zbiór reguł (kaszer lub koszer) ściśle określający dozwolone sposoby odżywiania się, ubierania, dokonywania podstawowych czynności higieniczno-sanitarnych, oraz sposoby uprawiania seksu, które zobowiązany jest przestrzegać każdy wyznawca tej religii.
- machlojka
- mamona
- mecyje
- maca -przaśny chleb bez zakwasu, zrobiony z czystej wody i mąki z dziurkowanymi wzorkami na powierzchni. Zakwas powodujący fermentację w pieczywie czyni go niekoszernym,
- mykwa -rytualna łaźnia, do której nie wolno wchodzić bez uprzedniego umycia się
- oby ci się pracować nie chciało! -przekleństwo żydowskie
- plajta -nieudany pomysł, bankructwo, katastrofa, krach, klapa, upadek np. firmy, niepowodzenie, klęska.
- rabin
- rejwach - rozgardiasz, bałagan, zamieszanie, szum, zgiełk.
- siksa -lekceważąco o młodej dziewczynie, podlotku
- szalom
- szmonces -kawał, dowcip żydowski
- stalunek-szycie na miarę
- sztrajmle (szrajmłe, sztrejmł)-wielgaśne, futrzane czapy, lisiury, czapka ozdobiona wokół brązowym futrem z 13 sobolich skórek, używana przez chasydóww szabat i święta
- sojfer - pisarz tekstów świętych
- szabas -dzień odpoczynku i duchowego odrodzenia, zaczyna się już w piątek o zmroku
- mezuza-małe pudełko zawierające cienki zwój pergaminu z odpowiednią modlitwą, odręcznie napisaną, które Żydzi przybijają na drzwiach. Wierzący Żydzi przechodząc przez drzwi, dotykają palcami mezuzy, a następnie podnoszą je do ust- całują przy wejściu i wyjściu.
- tałes -prostokątny szal modlitewny z frędzlami wzdłuż krótszych boków, nakładany przez mężczyzn w czasie modlitwy
- trefny -podejrzany, pochodzący z nielegalnego źródła
- wystroił się jak na żydowskie wesele -powiedzenie
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz